โรคข้อเข่าเสื่อมคืออะไร
โรคข้อเข่าเสื่อมหรือโอสเตียร์อาร์ไธรติส (Osteoarthritis – OA) ของข้อเข่า เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มของโรคข้ออักเสบเสื่อม ซึ่งเกิดจากการสึกหรอและการเสื่อมของกระดูกอ่อน (cartilage) ที่ปกคลุมปลายของกระดูกในข้อต่อ กระดูกอ่อนทำหน้าที่เป็นแผ่นรองเพื่อลดแรงกระแทกเมื่อข้อต่อเคลื่อนไหว แต่เมื่อกระดูกอ่อนเสื่อมสภาพ การเคลื่อนไหวของข้อต่อจะก่อให้เกิดอาการเจ็บปวด ข้อต่ออาจบวมและสูญเสียความยืดหยุ่นได้
การดูแลผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม
- การจัดการน้ำหนัก: การลดน้ำหนักสามารถลดแรงกดทับต่อข้อเข่า ซึ่งสามารถช่วยลดความเจ็บปวดและป้องกันความเสื่อมของข้อต่อ
- การออกกำลังกาย: การทำกายภาพบำบัดและการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการออกกำลังกายที่เน้น
- การเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า เช่น การยืดเหยียด การเสริมกำลังกล้ามเนื้อ และการฝึกสมดุล
- การใช้เครื่องมือช่วยเดิน: การใช้ไม้เท้าหรือเครื่องมือช่วยเดินอื่นๆ เพื่อลดแรงกดทับขณะเดิน
- การใช้ยา: ยาแก้ปวดและยาต้านการอักเสบที่ไม่สเตียรอยด์ (NSAIDs) สามารถช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดและอักเสบ. ในบางกรณีอาจใช้ยาฉีดเข้าข้อเข่า เช่น สารสเตียรอยด์หรือกรดไฮยาลูโรนิค
- การปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตประจำวัน: หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้ข้อเข่าเสียหายเพิ่มเติม และหากจำเป็น ใช้เครื่องมือช่วยในการทำกิจวัตรประจำวัน เช่น ตักอาหารหรืออุปกรณ์ช่วยในการอาบน้ำ
- การปรับปรุงสภาพแวดล้อมในบ้าน: ใช้เก้าอี้ที่มีความสูงเหมาะสม ติดตั้งราวจับในห้องน้ำ และปรับเปลี่ยนการจัดวางเฟอร์นิเจอร์เพื่อลดความจำเป็นในการก้มหรือยืนเป็นเวลานาน
การรักษาข้อเข่าเสื่อมมีหลายวิธี
- การจัดตำแหน่งกระดูกใหม่: หาก OA ทำลายด้านใดด้านหนึ่งของข้อเข่ามากกว่าอีกด้าน การรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยการผ่าตัดกระดูก (osteotomy) อาจมีประโยชน์ โดยจะตัดกระดูกเหนือหรือต่ำกว่าข้อเข่าและถอดหรือเพิ่มส่วนของกระดูก เพื่อทำให้น้ำหนักตัวเคลื่อนจากส่วนที่สึกหรอของข้อเข่า
- การควบคุมน้ำหนักและอาหาร: รักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยการดูแลน้ำหนักและการรับประทานอาหารในปริมาณที่เหมาะสมช่วยในการบริหาร OA ของข้อเข่า
- การใช้ยาแก้ปวดที่ไม่ต้องใช้สั่งโดยแพทย์: ยา เช่น อิบูโพรเฟน (Advil, Motrin IB) และนาพรอกเซนโซเดียม (Aleve) สามารถช่วยบรรเทาความเจ็บปวดของข้อเข่า
- การใช้สเตียรอยด์ฉีด: การรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดยาเข้าไปในข้อเข่า สารสเตียรอยด์สามารถให้ความโล่งใจอย่างรวดเร็วจากอาการปวดและอักเสบ
- การใช้กรดไฮยาลูโรนิคฉีด: เป็นสารที่ช่วยเพิ่มความหนืดและการรองรับของของเหลวในข้อต่อ การฉีดกรดไฮยาลูโรนิคที่เลียนแบบของเหลวธรรมชาติในข้อต่อ
- การบำบัดด้วยวิธีไม่ใช้ยา: การใช้น้ำแข็งหรือความร้อนเพื่อช่วยบรรเทาความแข็งตัว ความเจ็บปวด และการบวม รวมถึงการลดน้ำหนักหากจำเป็นเพื่อลดแรงกดทับบนข้อเข่า
ข้อสรุปสำคัญ
รักษาข้อเข่าเสื่อมหรือโรคข้อเข่าเสื่อมเหล่านี้สามารถช่วยลดอาการของ OA และปรับปรุงคุณภาพชีวิตได้ แต่สำคัญที่สุดคือควรปรึกษาแพทย์เพื่อหารือและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับแต่ละบุคคล
