โรคซึมเศร้า ไม่ใช่แค่ความรู้สึกหดหู่เพียงชั่วคราวหรือความรู้สึกเศร้าธรรมดาที่ทุกคนสามารถเผชิญหน้าได้ แต่เป็นภาวะที่มีความซับซ้อนและต้องการการรักษา หากมีอาการแสดงเป็นเวลานานหรือมีการเปลี่ยนแปลงที่รุนแรง ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านจิตเวชเพื่อรับคำปรึกษาและรับการรักษาอย่างเหมาะสม
ความหมายของโรคซึมเศร้า
โรคซึมเศร้า หรือ Depression เป็นภาวะทางจิตเวชที่ผิดปกติ ทำให้บุคคลมีความรู้สึกเศร้าสลด สูญเสียความสนใจหรือความสุขในกิจกรรมที่เคยชอบ ความรู้สึกหดหู่ และประสบปัญหาทางการนอนหลับหรือการรับประทานอาหาร เป็นระยะเวลานานเกินกว่าความรู้สึกปกติของคนธรรมดา เมื่อเปรียบเทียบกับเหตุการณ์หรือสถานการณ์ที่เกิดขึ้น สามารถมีผลกระทบต่อการทำงาน การศึกษา การมีส่วนร่วมกับสังคม และคุณภาพชีวิตของบุคคล
สาเหตุของโรคซึมเศร้า
- การเปลี่ยนแปลงของสารเคมีในสมอง เช่น เซโรโทนิน โดพามีน และนอร์อิพิเนฟริน
- ปัจจัยพันธุกรรม คนที่ครอบครัวมีประวัติโรคซึมเศร้ามีโอกาสสูงขึ้นที่จะเป็นโรคนี้
- ปัจจัยทางสังคมและสภาพแวดล้อม เหตุการณ์ชีวิตที่กดดัน เช่น การสูญเสียคนรัก การหย่าร้าง การถูกเลิกจ้าง การถูกกลั่นแกล้งหรือการถูกทารุณ สามารถทำให้เกิดโรคซึมเศร้า
- อาการป่วย การเป็นโรคอื่น ๆ เช่น โรคประสาท โรคหัวใจ หรือโรคร้ายแรงอื่น ๆ อาจเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคซึมเศร้า
- การใช้ยาและสารเสพติด การใช้ยาบางชนิด หรือการลดการใช้สารเสพติดเช่น แอลกอฮอล์ หรือยาเสพติดประเภทอื่น ๆ อาจทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า
- การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน เช่น ระหว่างตั้งครรภ์ หรือหลังจากคลอด สามารถทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า
อาการของโรคซึมเศร้า
- รู้สึกเศร้าหรือสลดอยู่ตลอดเวลาหรือเกือบทุกวัน
- สูญเสียความสนใจ หรือความสุขในกิจกรรมที่เคยชอบ รวมถึงกิจกรรมประจำวัน
- มีปัญหาการนอนหลับ เช่น การนอนหลับมาก/น้อยเกินไป หรือปัญหาการหลับในตอนกลางคืน
- รู้สึกเหน็ดเหนื่อย หรือขาดพลังงานอยู่ตลอดเวลา
- น้ำหนักเพิ่ม/ลดโดยไม่ได้ตั้งใจ หรือการเปลี่ยนแปลงในการทานอาหาร
- รู้สึกว่าตนเองไม่มีค่า รู้สึกผิดหวัง หรือรู้สึกเป็นภาระ
- มีความยากลำบากในการคิด การตัดสินใจ การจดจำ หรือการมีความสนใจ
- ความคิดเกี่ยวกับการตาย การฆ่าตัวตาย หรือพยายามที่จะทำร้ายตนเอง
- เครียดหรือวิตกกังวล รู้สึกว่าหน้าที่กดดันมากเกินไป
- รู้สึกต้องการแยกตัว การเลือกที่จะไม่มีส่วนร่วมกับสังคมหรือกิจกรรมที่เคยชอบ
- ปัญหาทางกาย อาการเจ็บป่วย ปวดหัว ปัญหาที่อวัยวะภายในต่าง ๆ โดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน
การรักษาโรคซึมเศร้า
- ยารักษาโรคซึมเศร้า (Antidepressants) เป็นยาที่ใช้ในการรักษาโรคนี้โดยเฉพาะ การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์
- จิตบำบัด (Psychotherapy) เป็นการรักษาด้วยการสนทนา เช่น Cognitive Behavioral Therapy (CBT), Interpersonal Therapy (IPT) และ Problem-solving Therapy
- การรักษาด้วยการฝึกฝน เช่น การฝึกคลายเครียด การฝึกยืดกล้ามเนื้อ หรือการฝึกสมาธิ
- การรักษาด้วยวิทยาศาสตร์ ได้แก่ การรักษาด้วยไฟฟ้า Electroconvulsive Therapy (ECT), กระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า Transcranial Magnetic Stimulation (TMS) และ การกระตุ้นสมองส่วนลึก Deep Brain Stimulation (DBS) สำหรับผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อยาหรือรูปแบบการรักษาอื่น
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น การปรับเปลี่ยนรูปแบบการนอน การทานอาหาร การออกกำลังกาย
- การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล สำหรับผู้ป่วยที่มีความคิดทำร้ายตนเอง หรือเสี่ยงต่อการทำร้ายผู้อื่น
- การปรึกษาและสนับสนุน เข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนสำหรับผู้ป่วยโรคซึมเศร้า เพื่อแบ่งปันประสบการณ์และวิธีการรับมือกับโรค
สรุปเรื่องโรคซึมเศร้า
คำแนะนำสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคซึมเศร้า จะต้องเข้าใจความรู้สึกและพฤติกรรมของผู้ที่เป็นโรคนี้ พยายามสื่อสารอย่างเปิดเผย อยู่เคียงข้างและให้การสนับสนุนเสมอ หลีกเลี่ยงการวิพากษ์วิจารณ์ ที่สำคัญจะต้องระวังสัญญาณการฆ่าตัวตาย โรคซึมเศร้าเป็นเรื่องที่ไม่ควรถูกละเลย หากคุณหรือใครสักคนที่รู้จักกำลังเผชิญกับอาการดังกล่าว ควรขอคำปรึกษาและขอความช่วยเหลือทันที
